Każdy rodzic zdaje sobie
sprawę jak duże znaczenie ma rodzina dla harmonijnego rozwoju dziecka i
dokłada starań, aby miało ono szczęśliwe dzieciństwo. Życie lubi jednak płatać
figle i nie zawsze układa się tak, jak sobie zaplanowaliśmy. Co dzieje się w
momencie, gdy nasze ścieżki z partnerem muszą się rozejść i następuje rozpad
rodziny? Jak pomóc dziecku przejść przez ten czas i o czym należy pamiętać?
Rozwód, z punktu widzenia dziecka, niesie ze
sobą
dwa rodzaje trudnych sytuacji:
- Pierwsza – to okoliczności poprzedzające rozwód, które charakteryzują się najczęściej atmosferą pełną napięcia i brakiem pozytywnej (a czasami jakiejkolwiek) relacji między rodzicami. W tym okresie w domu często dominują kłótnie, a dziecko traci poczucie bezpieczeństwa.
- Druga sytuacja trudna dla dziecka wiąże się z wychowaniem w rodzinie niepełnej, gdzie brakuje ojca lub matki, a dziecku towarzyszy ciągła tęsknota za jednym z rodziców.
Na co szczególnie zwracać uwagę?
Specjaliści zgodnie podkreślają, że złość
jest uczuciem towarzyszącym każdemu dziecku, które doświadczyło rozwodu
rodziców. Nawet w sytuacji, gdy konflikt w domu był bardzo nasilony i dziecko
deklarowało, że rozwód byłby najlepszym rozwiązaniem – jego odczucia związane z
rozpadem rodziny będą co najmniej ambiwalentne.
Dzieci mogą okazywać złość na różne sposoby.
Napady wściekłości i krzyki to otwarty, najbardziej bezpośredni sposób
okazywania emocji przez dziecko (i często najbardziej bolesny dla rodziców). Warto mieć na uwadze, że w każdym przykrym
słowie, które słyszymy od naszego dziecka, kryje się zdanie: „Bardzo mnie zraniliście, teraz
cierpię i nie podoba mi się to”. Dziecko odpowiada atakiem na sytuację, w
której się znalazło.
Drugi sposób okazywania złości wydaje się łagodniejszy,
ale i mylący. Dzieci mogą ujawniać swoje odczucia jedynie poprzez negatywne nastawienie
i zmienność nastrojów. Istnieje wówczas ryzyko, że jego ból nie zostanie
dostrzeżony przez dorosłych w odpowiednim czasie i przerodzi się później w
poważniejsze trudności wychowawcze.
Nadmierna nadopiekuńczość
Często zdarza się, że rodzice decydują się na
nadmierną pobłażliwość i uleganie zachciankom dziecka, pragnąc wynagrodzić w
ten sposób ból spowodowany rozwodem. Nie
przesadzajmy z tym rekompensowaniem za rozwód. Nie każde niepowodzenie w
szkole, nie każde trzaśnięcie drzwiami i nie każdy smutek jest rezultatem
odejścia taty lub mamy. Obsypywanie prezentami i tolerowanie niewłaściwych
zachowań nie pomoże, a prawdopodobnie zaszkodzi jeszcze bardziej. Pamiętajmy, że ograniczenia i konsekwencje są
niezbędne w prawidłowym rozwoju dziecka. - Więcej na temat zasad: Wprowadzanie zasad w domu - jak to zrobić?
- Więcej na temat konsekwencji: Czym różni się kara od konsekwencji?
Gdy drugi rodzic jest taki „super”
Zdarza się, że rodzice mieszkający z
dzieckiem mają problemy z ponowną „adaptacją” dziecka do zasad panujących w
domu po jego powrocie od drugiego rodzica. Weekendowe spotkania często są pełne
atrakcji i prezentów, a dziecku wolno więcej niż zwykle. To powoduje pretensje
z rodzaju „Ale tata (mama) mi pozwala!” Warto w takiej sytuacji odpowiedzieć:
„Gdy jesteście razem, tacie (mamie) może to odpowiadać, ale gdy jesteś ze mną
obowiązuje zasada że….” Wypracowanie
wspólnych reguł wychowawczych z byłym partnerem jest z reguły trudne, dlatego
warto pogodzić się z panującą sytuacją i przyzwyczaić dziecko do istnienia
dwóch systemów norm.
O tym warto pamiętać:
Nigdy, nawet w gniewie nie pozwól sobie na
słowa „Odeślę cię do twojego taty/mamy, skoro tak ci u niego dobrze”. Rodzic,
który spędza z dzieckiem mniej czasu, może dokładać starań aby np. wspólny
weekend był pełen atrakcji. Jednocześnie nie ponosi on najczęściej odpowiedzialności za codzienne radzenie sobie
z trudami życia, co nie jest winą dziecka.
W sprawach dotyczących dziecka – w pierwszej
kolejności rozmawiaj z byłym partnerem, a dopiero później z dzieckiem. Gdy
jedna strona czuje się pomijana w decyzjach , to stawia opór i nie zgadza się,
mimo iż chodzi o obiektywnie drobną sprawę. Nie mów dziecku, czego nie powinno mówić.
Jest to wywieranie na dziecku presji i zmuszanie go braku lojalności wobec
jednego z rodziców. Jeżeli zostanie zapytane wprost, to staje przed wyborem:
zdradzić czy okłamać? Nie łudź dziecka możliwością powrotu. Na
pytania o to, kiedy tatuś (mama) wróci lub kiedy znowu będziecie wszyscy razem,
odpowiadaj jednoznacznie, że już nie będziecie razem – ale oboje nadal bardzo
kochacie swoje dziecko i zawsze będziecie jego rodzicami. 
„Mężem lub żoną można przestać być. Ojcem i matką jest
się na zawsze”
Literatura:
- Tański M., Milewski R., Szelągowska A. (2005). Dziecko w rozwodzie. Poradnik dla rodziców. Warszawa: Fundacja Partners Polska.
- Pakosz – Szydłowska E., Rozwód. Jak pomóc dziecku go przeżyć [w:] Biuletyn Sekcji Terapii 2015/2016, 6.
- Dzierżanowski J., Psychospołeczna sytuacja dziecka w małżeństwach rozwodzących się [w:] Krok D., Landwójtowicz P. (red.) (2010), Rodzina w nurcie współczesnych przemian. Opole: Uniwersytet Opolski.
