Psychologia rozwojowa i wychowawcza

LinkWithin

Emigracja: Najczęściej zadawane pytania na temat dwujęzyczności dzieci

Przez ostatni tydzień gromadziłam Wasze pytania na temat dwu – i wielojęzyczności, za które bardzo dziękuję. 

Wybrałam takie, które pojawiały się najczęściej i opracowałam odpowiedzi w oparciu o badania naukowe oraz fachową literaturę, jak również o własne obserwacje. Mam nadzieję, że informacje zawarte w tym wpisie rozwieją większość wątpliwości :)


1. W jakim języku powinniśmy zwracać się do dziecka, jeżeli każde z nas posługuje się innym językiem ojczystym?

Większość ekspertów zaleca zasadę „jeden rodzic – jeden język” (ang. OPOL, one parent – one language), zgodnie z którą każdy z rodziców zwraca się do dziecka w swoim ojczystym języku. 

Podstawę tej metody stanowi założenie, aby zwracać się do dziecka w języku, który jest nam najbardziej znany i w którym czujemy się najpewniej. Pozwala to wyrażać emocje w sposób intuicyjny i naturalny, co wpływa korzystnie nie tylko na rozwój intelektualny dziecka, ale również emocjonalny. 

W sytuacji, gdy zbiera się cała rodzina warto wybrać język, który wszyscy znają i w ten sposób staje się on najbardziej naturalnym sposobem komunikacji.


2. Co robić, gdy partner nie rozumie języka, w którym zwracam się do naszego dziecka i źle się z tym czuje?

Warto porozmawiać z partnerem na temat korzyści wynikających z dwujęzyczności oraz przedyskutować podejście partnera do naszego języka / kultury. Dziecko będzie chętnie przyswajało drugi język wyłącznie w sytuacji, gdy odczuje wsparcie ze strony obojga rodziców i będzie wiedziało, że szanują oni nawzajem swoje kultury i języki.

To, że partner nie rozumie języka polskiego, nie musi wcale stanowić przeszkody w nauce dziecka. Wiele par decyduje się na podjęcie takiego wyzwania i z sukcesem wychowują dzieci dwu- lub trójjęzyczne. 

Trójjęzyczne w sytuacji, gdy oboje rodzice posługują się innymi językami, niż język obowiązujący w danym kraju. Wówczas dziecko przyswaja w domu dwa języki ojczyste swoich rodziców, a oficjalnego języka uczy się poza domem (w przedszkolu, szkole). Jest to sytuacja oczywiście trudniejsza, wymagająca konsekwencji oraz cierpliwości ze strony rodziców, ale jak najbardziej możliwa do osiągnięcia.


3. Moje dziecko miesza języki, czy powinnam się martwić? 


Stosowanie słów z różnych języków w jednym zdaniu przez dziecko wielojęzyczne jest całkowicie naturalne. Wynika to z faktu, że nie nauczyło się jeszcze rozdzielać obu języków i korzysta całościowo z dostępnych mu zasobów językowych.

Mieszanie języków jest szczególnie widoczne u dzieci w wieku 2  do 4  lat. Maluchy nie mają jeszcze wystarczającego zasobu słownictwa w żadnym z języków, dlatego często zapożyczają słowa.

Z biegiem czasu mieszanie języków będzie coraz rzadsze, warunkiem jest jednak zapewnienie dziecku wystarczająco dużo kontaktu z językiem mniejszościowym.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na zależność, jaka występuje pomiędzy daną sytuacją, a językiem. Dzieci wielojęzyczne uczą się, że różnych języków używa się w różnych sytuacjach - rozumieją więc pewne sytuacje lepiej w jednym języku, niż w drugim. 

Przykładowo, dziecko o wrażeniach ze szkoły chętniej opowie w języku danego kraju, natomiast o sprawach domowych będzie wolało rozmawiać w języku, którego najczęściej używa w domu (np. po polsku lub angielsku). 

Dzieci dosyć szybko uczą się przypisywać języki do określonych osób, dlatego istnieje duża szansa, że w rozmowie z dziadkami będą próbowały stosować język polski. Należy doceniać i wspierać takie starania, nawet jeżeli dziecko wciąż wplata w rozmowę obce słownictwo. Przede wszystkim chwalić, a brakujące słowa podpowiadać z uśmiechem. 



4. Jak reagować, gdy dziecko w domu odpowiada tylko w języku danego kraju?


Dziecko bardzo szybko odkrywa, że tylko jeden z języków które słyszy na co dzień, jest faktycznie językiem ogółu społeczeństwa. Potrzeba tutaj dużo cierpliwości i wyrozumiałości, ponieważ nauczenie się języka ojczystego zajmuje dużo więcej czasu w środowisku, w którym dominuje inny język.

Często bywa tak, że dziecku jest po prostu łatwiej komunikować się w języku, który go otacza. W takiej sytuacji warto próbować podpowiedzieć brakujące słowa lub zwroty, trzeba jednak pamiętać, że kontakt z dzieckiem jest zawsze na pierwszym miejscu – nieważne w jakim języku przebiega. Najważniejsza jest relacja, dlatego pamiętajmy, żeby zawsze w pierwszej kolejności wysłuchać co dziecko ma nam do powiedzenia.

W sytuacji, gdy dziecko nagle odmawia posługiwania się językiem domu, należy spokojnie z nim porozmawiać i postarać się zrozumieć, co jest powodem zmiany zachowania. Dwujęzyczność może przyjąć przejściową formę tzw. dwujęzyczności biernej (dziecko rozumie język, ale go nie używa). W sytuacji, gdy język polski gościł w naszym domu już przez dłuższy czas, starajmy się odpowiadać po polsku i nie zrażajmy się. W tym przypadku cierpliwość i zrozumienie są wyjątkowo ważne. 



TEMAT DWUJĘZYCZNOŚCI PORUSZYŁAM RÓWNIEŻ TUTAJ: Jak rozwijać dwujęzyczność dziecka i o czym pamiętać?



5. Czy dzieci dwujęzyczne zaczynają mówić później?


Tutaj zdania specjalistów są podzielone. Niektórzy są zdania, że nie, inni twierdzą, że rozwój mowy może opóźnić się o około pół roku. Nie powinien to być jednak powód do zmartwień, ponieważ dzieci zwykle szybko doganiają rówieśników.

Warto mieć na uwadze, że niektóre dzieci (zarówno jednojęzyczne, jak i dwujęzyczne) zaczynają po prostu mówić później niż inne. Jest to kwestia bardzo indywidualna, dlatego nie ma sensu porównywać mowy dziecka do postępów syna sąsiadki. Nie ma wyznaczonego terminu, w którym dziecko musi mówić, zamiast tego wyróżniamy okresy, w których dzieci zwykle osiągają kolejne etapy rozwoju mowy (głużenie, gaworzenie, wypowiadanie słów i zdań).

Kiedy się niepokoić?

Dzieci dwuletnie zazwyczaj mówią już prostymi, dwuwyrazowymi zdaniami. Jeżeli po skończeniu 2 lat dziecko nie zaczęło jeszcze budować dwuwyrazowych wypowiedzi, warto profilaktycznie udać się do logopedy.



6. Czy jest coś, na co szczególnie powinniśmy zwracać uwagę?


Chciałabym jeszcze raz zaznaczyć, że w wychowywaniu dzieci dwujęzycznych szczególnie ważny jest szacunek do języka i kultury własnej oraz partnera (okazywany przez oboje rodziców). Tylko takie podejście zaowocuje pełną akceptacją i wsparciem emocjonalnym dziecka, które są absolutnie niezbędne w rozwoju dwujęzyczności.

Warto pamiętać, że z szacunkiem należy odnosić się również do języka, kultury i społeczeństwa kraju, w którym mieszkamy. Rodzice Polacy, którzy osiedlają się w innym kraju powinni zawsze mieć na uwadze, że to co dla nich jest emigracją – dla dziecka stanowi ojczyznę. Jest to świat, który dziecko zna od narodzin, w którym się wychowuje i poznaje otoczenie. Ten świat to jego koledzy, plac zabaw, drzewa za oknem, smaki i zapachy.

Często bywa tak, że występujące różnice kulturowe są dla nas trudne do zaakceptowania, niektóre nawyki mieszkańców drażniące, a tradycje denerwujące. Mimo to, postarajmy się zachować otwarty umysł i przekazujmy kulturę tego kraju bez uprzedzeń. To, co dla nas jest irytujące, dla naszego dziecka może okazać się w pełni zrozumiałe i naturalne. 

Szanujmy własne tradycje, jak również odnośmy się z szacunkiem dla tradycji kraju, w którym zdecydowaliśmy się mieszkać.



Literatura:
  • Bertelle L. (2011). Dwujęzyczność w świetle najnowszych badań naukowych. Lingwistyka Stosowana, 4, 241-248.
  • Cenoz, J., B. Hufeisen, U. Jessner (red.). 2001. Cross-linguistic Influence in Third Language Acquisition: Psycholinguistic Perspectives. Clevedon: Multilingual Matters.)
  • Czykwin E., Misiejuk D. (2002). Dwujęzyczność i dwukulturowość w perspektywie psychopedagogicznej. Białystok: Trans Humana.
  • Olpińska – Szkiełko M. (2013). Dwujęzyczność a rozwój językowy dziecka. Edukacja Pomorska, 59 (10). 


Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...